اسقاط خودرو در کشور به سبب وجود میلیون‌ها دستگاه خودرو سبک و سنگین فرسوده و همچنین میلیون‌ها دستگاه موتورسیکلت فرسوده بسیار اهمیت دارد. طی ۵سال گذشته روند اسقاط خودروهای فرسوده به‌شدت افت کرده است. با این‌حال، سال گذشته بازهم اسقاط بر مدار رشد قرار گرفت و ۷۰هزار دستگاه خودرو فرسوده از رده خارج شد. هرچند این روند مناسب و ایده‌آل، نیست اما وقتی متوجه می‌شویم که طی ۴ سال قبل آن جمعا همین تعداد خودرو اسقاط شده به روند رو به رشد این اتفاق خوش‌بین می‌شویم. با این‌حال، دولت بیش از ۱۱ماه ابلاغ آیین‌نامه جدید اسقاط خودروهای فرسوده را به تعویق انداخت. شاید اگر زودتر این آیین‌نامه به تصویب می‌رسید، سال گذشته بیش از ۱۰۰هزار دستگاه خودرو از رده خارج می‌شد. با این‌حال به گفته رئیس انجمن مراکز اسقاط خودروهای فرسوده، پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری بیش از ۳۰۰هزار دستگاه خودرو اسقاط شود.
درخصوص روند اسقاط و تاثیر ابلاغ آیین‌نامه بر اسقاط خودروهای فرسوده با محمود مشهدی‌شریف، رئیس انجمن مراکز اسقاط خودروهای فرسوده گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
آیین‌نامه اسقاط خودروهای فرسوده در نهایت در سال جاری ابلاغ شد. روند تصویب و ابلاغ این آیین‌نامه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از دهم بهمن‌ماه سال گذشته اسقاط واردات خودروهای فرسوده از وزارت راه، سازمان راهداری و ستاد حمل‌ونقل و سوخت کشور به وزارت صنعت، سازمان گسترش و ستاد حمل‌ونقل و اسقاط خودرو منتقل شد. عملا ستاد جدید از اواخر فروردین‌ماه سال ۱۴۰۲ مشغول به کار شد و کار اسقاط خودرو به ستاد جدید محول شد. از بهمن‌ماه، دولت سه‌ماه وقت داشت که آیین‌نامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده را به تصویب برساند و ابلاغ کند که دهم اردیبهشت‌ماه سال گذشته مهلت سه‌ماهه آن تمام می‌شد. متاسفانه دولت در این کار کوتاهی کرد و با تاخیر مواجه شد و در نهایت ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ این آیین‌نامه را ابلاغ کردند و روی سایت دولت اواخر روز ۲۹اسفند گذاشته شد و ما ابتدای فروردین ۱۴۰۳ باخبر شدیم. دولت در این کار بیش‌از ۱۰ماه تاخیر داشت. با توجه به آن‌که لازم‌الاجرا شدن آن هم زمان برده است، بنابراین تاخیر دولت به ۱۱ماه می‌رسد.
چه میزان خودرو در سال گذشته اسقاط شد؟
در سال گذشته حدود ۷۰هزار دستگاه خودرو اسقاط شد که برابر با ۴سال گذشته و قبل از سال ۱۴۰۲ بود. یعنی سال۹۸ این رقم ۷هزار دستگاه بود، سال ۹۹؛ حدود ۱۳هزار دستگاه، سال ۱۴۰۲ کمتر از ۳۰هزار دستگاه و سال ۱۴۰۱ کمی بیش از ۲۰هزار دستگاه بود که در مجموع حدود ۷۰هزار دستگاه می‌شود. درحالی‌که در سال ۱۴۰۲ به‌تنهایی ۷۰هزار دستگاه اسقاط شد. اگر آیین‌نامه به موقع تصویب و ابلاغ می‌شد و دولت در این زمینه کوتاه نمی‌کرد، قطعا در سال ۱۴۰۲ عدد ۱۰۰هزار دستگاه را می‌گذراندیم. گرچه با رکورد ۱۳۹۳ که ۳۳۰هزار دستگاه بود، فاصله زیادی داشتیم اما سال ۱۴۰۲ با تمام فراز و نشیبی که داشت نسبت به سال‌های قبل‌خوب بود. هرچند نسبت‌به سال ۹۳، ۲۰درصد اسقاط شده بود. تصور می‌کنم با ابلاغ این آیین‌نامه، بستر کار برای فعالیت مراکز اسقاط و بازیافت فراهم شده و تشویق‌ها و تنبیهاتی در این آیین‌نامه دیده شده که براساس آن‌ها می‌توانیم رکوردی سال۹۳ را بگذرانیم و به هدف برنامه هفتم که شامل ۵۰۰هزار دستگاه خودرو است برسیم.
باتوجه به آمار خودروهای فرسوده، هدف اصلی چیست و سالانه چه میزان خودرو باید اسقاط شود؟
طبق برنامه هفتم توسعه باید به عدد ۵۰۰هزار دستگاه در خودرو برسیم. این هدف اصلی است.
آیین‌نامه جدید، هزینه‌ها را چطور پیش‌بینی کرده است؟ آیا گواهی اسقاط رشد قیمت خواهد داشت؟
براساس آیین‌نامه جدید، قیمت گواهی اسقاط هر شش‌ماه یک‌بار و توسط سازمان حمایت تعیین خواهد شد و عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت گواهی اسقاط نخواهد بود. سازمان حمایت هر شش ماه یک‌بار قیمت گواهی اسقاط را در سه بخش موتورسیکلت، خودروهای بنزینی و خودروهای دیزلی مشخص خواهد کرد و مانند سیستم بورسی، مراکز اسقاط، گواهی خود را به مصرف‌کنندگان منتقل می‌کنند و پول هم توسط بانک عامل به حساب مراکز اسقاط واریز می‌شود.
مزایا و معایب این آیین‌نامه را در چه می‌بینید؟
مزایا و معایب این طرح قابل‌توجه است. ماده ۱۵ این آیین‌نامه راجع به جدول معادل‌سازی است که ابتدا در سال ۹۳ تنظیم شد و سه سال بعد در تابستان ۹۶ مورد تجدیدنظر قرار گرفت و ۷سال بعد هم دوباره تجدید نظر شد. یکی از مزایای اصلی جدول معادل‌سازی جدید این است که به سن خودرو توجه ویژه شده است. یعنی اگر خودرو، سن کمتر داشته باشد، گواهی اسقاط بیشتری دارد و به این ترتیب صاحبان خودروهای فرسوده علاقه‌مند به اسقاط می‌شوند.
اگر خودرویی در سال ۱۳۷۹ تولید شده باشد، درحال‌حاضر ۳گواهی دارد، اما سال آینده این رقم به دو گواهی کاهش می‌یابد. بنابراین قبل از این‌که به پایان سال برسیم، تمام کسانی که مدل خودرو آن‌ها سال ۷۹ است، علاقه‌مند به تحویل خودرو خود برای اسقاط خواهند شد.
در این آیین‌نامه همچنین تعداد استفاده از گواهی اسقاط برای خودروهای وارداتی و مونتاژی مشخص شده است که براساس دو فاکتور مصرف بهینه سوخت و قیمت تعیین می‌شود.
آیتم انرژی در چند بخش A، B ،C ،D ،E ،F و G ارزیابی می‌شود. از نظر قیمتی نیز در مورد سواری‌ها برای خودروهای کمتر از ۱۵هزار یورو یا خودروهای بالاتر از ۱۵هزار یورو و در بخش دیزلی‌ها سه بازه قیمتی جدولی مشخص شده است که براساس آن و به تناسب گرید مصرف انرژی و همچنین قیمت خودرو، از میزان گواهی اسقاط باید استفاده کنند.
خودروهای مونتاژی یعنی خودروهایی که داخلی‌سازی آن‌ها کمتر از ۴۰درصد باشد نیز باید نصف مدل‌های وارداتی گواهی اسقاط دریافت کنند.
هر خودرو فرسوده به‌طور متوسط چند گواهی تولید می‌کند؟
اگر سواری بین ۲۵ تا ۲۰سال باشد، ۳ گواهی اسقاط تولید می‌کند. اگر خودرو بین ۲۵ تا ۳۰ باشد، دو گواهی و بیش‌از ۳۰ سال یک گواهی حساب می‌شود. بنابراین ماحصل اسقاط خودروهایی که تولید ۷۳ به قبل است، یک گواهی است و به ازای خودروهای تولید سال ۷۳ تا ۷۸، دو گواهی و تولید ۷۹ به بعد یک گواهی تولید می‌شود.
آیا پیش بینی می‌شود مراکز اسقاط دوباره راه بیفتند؟
حدود ۵۰ مرکز در این سال به خوبی کار می‌کردند و حدود ۱۰۰مرکز بسیار ضعیف کار می‌کردند و در حد ۱۰۰خودرو در سال اسقاط می‌کردند. امیدواریم که در سال۱۴۰۳ با این آیین‌نامه‌ای که تصویب شد، بستر کار برای رسیدن به هدف بیش از ۳۳۰هزار دستگاه در سال یعنی رکورد سال ۹۳ محقق شود. بدین منظور ضروری است؛ هرچه زودتر پیش‌زمینه‌ها و سامانه لازم برای اجرای آن توسط ستاد حمل‌ونقل و سوخت و ستاد نوسازی ناوگان و اسقاط خودرو آماده شود.
اگر واردات در سال جدید افزایش پیدا کند و به عدد ۵۰هزار دستگاه برسیم، چه تاثیری روی صنعت اسقاط دارد؟
تصور نمی‌کنم به این رقم برسیم. اما طبیعتا اگر واردات انجام شود، باید به اجبار از گواهی اسقاط استفاده کنند. در مورد داخلی‌ها اما باید در صورت وجود از گواهی اسقاط استفاده کنند. یعنی هیچ خودرو وارداتی یا داخلی نمی‌تواند بدون گواهی اسقاط شماره‌گذاری شود. اما خودروهای داخلی در صورت وجود گواهی اسقاط، گواهی تهیه می‌کنند و در غیر این صورت با پرداخت ۱.۵درصد به صندوق توسعه صنعت می‌توانند مجوز شماره‌گذاری بگیرند. اگر واردات رونق بگیرد، بازار گواهی اسقاط هم داغ خواهد شد.
